Cyfansoddwr y Mis: Brian Hughes

Cyfansoddwr y Mis

Brian Hughes

Bu’r cyfoeth o brofiad a gafodd Brian Hughes yn ystod ei yrfa hynod lwyddiannus fel côr a chyfarwyddwr corws opera o gymorth i’w sefydlu fel un o brif gyfansoddwyr corawl Cymru. Cymaint yw poblogrwydd ei waith fel yr ysgrifennodd Dr Terry James,

"Pa le bynnag y bydd cerddoriaeth lleisiol yn cael ei berfformio yng Nghymru, bydd gwaith corawl neu gân gan Brian Hughes yn ran o'r rhaglen."

Ganed Brian Hughes ym 1938 yn Rhosllannerchrugog, ardal lofaol yng ngogledd-ddwyrain Cymru, sy’n enwog am ei thraddodiad corau meibion llewyrchus. Roedd ei dad yn gerddor amatur, yn gyfeilydd ac yn arweinydd corawl a ddysgodd i ddarllen cerddoriaeth yn ifanc iawn. "Roedd amgylchfyd y cartref yn llawn cerddoriaeth, a'r Suliau yng Nghapel Beth'lem (capel yr enwog Dr Caradog Roberts) yn llawn o gynghanedd pwerus emynau Protestanaidd," yn cofio Hughes. "Hyd at bymtheg oed, cerddoriaeth gorawl a chyfeilio i gantorion mewn gwersi canu gyda'm tad oedd fy myd. Wedyn, cês fy swydd broffesiynnol gyntaf fel cyfeilydd i wersi canu Powell Edwards, bâs bariton a ganai fel unawdydd gyda Chwmni Opera Carl Rosa. Roeddwn yn cyfeilio am dair awr ar Sadwrn y pnawn, ac ar fore Sadwrn yn cyfeilio i fyfyrwyr offerynol George Walklett, ac felly yn dod yn gyfarwydd â repertoire y llais a'r ffidil."

Dechreuodd Hughes wersi piano yn chwech oed ac yn fuan daeth yn gyfarwydd â sonatâu Haydn, Mozart a Beethoven. “Hyd at bymtheg oed, cerddoriaeth gorawl a chantorion cyfeilio mewn gwersi a roddwyd gan fy nhad oedd fy myd. Yna cefais fy swydd gyflogedig gyntaf fel cyfeilydd i ddisgyblion y bas operatig, Powell Edwards. Gweithiais sesiwn tair awr ar brynhawniau Sadwrn, ac ar foreau Sadwrn ehangais ymhellach fy ngwybodaeth am repertoire trwy fynd gyda’r gwersi ffidil a roddwyd gan George Walklett.” Erbyn ei fod yn y chweched dosbarth roedd gan Hughes wybodaeth ymarferol o'r oratorio a'r repertoire canu yn ogystal â sonatau ffidil unawd Mozart, Schubert, Beethoven, Brahms, Fauré a Debussy.

Aeth Hughes ymlaen i astudio cerddoriaeth ym Mhrifysgol Caerdydd lle cafodd ei swyno gan legato, llinellau gwrthbwyntiol a harmoni moddol cerddoriaeth y Dadeni a cappella. Roedd y cyngherddau cerddoriaeth siambr a fynychodd yn Theatr Reardon Smith yn ddatguddiad iddo ac yn ystod y cyfnod hwn y datblygodd edmygedd dwfn a pharhaol o waith cyfansoddwyr yr ugeinfed ganrif megis Berg, Stravinsky, Copland a Shostakovich.

“Roedd amgylchfyd y cartref yn llawn cerddoriaeth... Suliau yng Nghapel Beth'lem yn llawn o gynghanedd pwerus emynau Protestanaidd”

Brian Hughes yn arwein yng Ngholeg Cerdd Brenhinol y Gogledd Coleg

“Mae cyfraniad Brian Hughes i lwyddiant canu opera a chanu chorawl yn yr RNCM yn hollol unigryw gan ei fod, ar unrhyw safon, yn arweinydd yn y maes”

Michael Kennedy

Roedd swydd ddysgu gyntaf Brian Hughes yn Ysgol Ramadeg Alun yn yr Wyddgrug lle bu’n cyfarwyddo ei chôr rhagorol mewn cyngherddau a chystadlaethau di-ri yn ogystal â sawl ymddangosiad radio a theledu. Ef hefyd oedd arweinydd Cantorion Cynwrig, côr cymysg a ddatblygodd repertoire helaeth ac a ddarlledai’n gyson. Gyda chantorion mor fedrus wrth law, roedd gan Hughes y cyfrwng perffaith ar gyfer ei gyfansoddiadau ac ysgrifennodd yn helaeth i’r ddau gôr.

Aeth y cam nesaf yng ngyrfa Hughes ag ef i Fanceinion lle cafodd ei benodi’n Feistr Corws a Phennaeth Staff Cerddoriaeth Opera yn y Coleg Cerdd Brenhinol y Gogledd (RNCM). Ysgrifennodd y beirniad a’r awdur Michael Kennedy, “Mae cyfraniad Brian Hughes i lwyddiant canu opera a chanu chorawl yn yr RNCM yn hollol unigryw gan ei fod, ar unrhyw safon, yn arweinydd yn y maes”

Roedd perfformiad operatig yn dominyddu ei fywyd ac ysgrifennwyd ei opera i gantorion ifanc, Stars and Shadows ar gyfer y Coleg a chafodd berfformiadau ym Manceinion, Llundain a Birmingham. Ymhlith perfformiadau nodedig eraill yr RNCM o’i waith oedd perfformiad cyntaf ei waith cerddorfaol Strata, dan arweiniad Ole Schmidt.

Bu galw mawr am Hughes fel arweinydd, gan gyfarwyddo perfformiadau nodedig yn yr RNCM o Offeren yn C leiaf Mozart, Spring Symphony gan Britten a The Waiter's Revenge gan Stephen Oliver. Bu hefyd yn gweithio gyda chorws Gŵyl Cheltenham, Opera Ewropeaidd, Opera Gothenburg, Buxton Opera a Clonter Farm.

Ers ymddeol o’r RNCM yn 1992, mae Hughes wedi gallu canolbwyntio ar ei yrfa fel cyfansoddwr. Mae cyfnod hynod gynhyrchiol wedi dilyn (yn enwedig yn ystod y pandemig pan ysgrifennodd sawl cylch o ganeuon) ac ar hyn o bryd mae mor brysur ag erioed.

Yn amlwg ymhlith ei weithiau corawl diweddarach mae’r Te Deum a berfformiwyd gyntaf yn Eglwys Gadeiriol Ripon yn 1998, Pren Planedig i’r unawdydd soprano, côr meibion a cherddorfa a berfformiwyd deirgwaith o dan ei gyfarwyddyd yn 2002, ac a gafodd berfformiad pellach yn Eisteddfod Genedlaethol Frenhinol Cymru 2003 a Requiem a berfformiwyd am y tro cyntaf yn Nhrawsfynydd yn 2005.

Mae darnau cerddorfaol estynedig Hughes yn cynnwys Tanau ar gyfer pres a cherddorfa, a berfformiwyd am y tro cyntaf yn Proms Cymru 2003 gan y Cerddorfa Ffilharmonig Frenhinol Lerpwl a Band Cory, The Bells of Paradise, concerto i ffliwt, llinynnau ac offerynnau taro a gomisiynwyd gan Sinfonia Cymru a Troad comisiwn Cerddorfa Ieuenctid Cenedlaethol Cymru.

Yn 2018 perfformiwyd gwaith ar raddfa fawr Hughes, The Sorrows of the Somme gan y Côr Ieuenctid Cenedlaethol a Cherddorfa Genedlaethol Ieuenctid Cymru i ganmoliaeth fawr gyda David Alston (Cyfarwyddwr, Cyngor Celfyddydau Cymru) yn dweud “Roedd pobl wedi eu cydio a’u cyffroi gan y gerddoriaeth, senario a gosodiadau’r geiriau, teimlad teimladwy a drama ac ysbryd y gwaith. mae’n ddarn gwych gyda rhai eiliadau rhyfeddol.”

Mae ôl-gatalog Brian Hughes hefyd yn cynnwys darnau offerynnol yr ysgrifennwyd llawer ohonynt ar gyfer ei ferch Miriam (ffliwt), a’i fab Daniel (clarinét), y ddau ohonynt yn gerddorion proffesiynol. Mae darnau piano diweddar yn cynnwys Contrasts a Rhagarweiniad a Ffiwg ar 'Louvain', sydd wedi eu recordio gan Llŷr Williams ac a fydd yn cael eu rhyddhau yn ddiweddarach y mis hwn.